CẨM
HỒNG ĐƯỢC GẶP BÁC KHÊ RỒI!
(Ghi chép của Nguyễn Thị Cẩm Hồng)
Câu chuyện mà Cẩm Hồng sẽ kể lại dưới đây được bắt đầu
từ năm 1976.
Hồi ấy, Cẩm Hồng 18 tuổi, là Thanh niên xung phong
đóng quân ở Xuyên Mộc – Bà Rịa Vũng Tàu. Trong một lần nghỉ phép Cẩm Hồng về
thăm Má ở Củ Chi. Tối đó hai mẹ con nằm nói chuyện và mở radio nghe. Bất chợt má nhỏm dậy nhắc:
- Con mở radio to lên, giờ này có cái ông nào đang nói
chuyện hay hết sức!
Má còn khen thêm: “Ông già rồi mà nói chuyện âm nhạc
có duyên lắm, thuyết phục lắm!”
Cẩm Hồng tức cười
ghê mà không dám nói gì. Hai má con cứ vặn tới vặn lui cái nút volum nơi cái
radio, âm thanh rè rè khi được khi không, lát sau nghe hơi rõ ràng. Từ trong
máy thu thanh một giọng đàn ông ấm áp đang nói về hát đối đáp của nam nữ qua
những làn điệu dân ca ở vùng Nghệ - Tĩnh. Câu chuyện của người đàn ông kể rất
hấp dẫn. Từ trong radio thỉnh thoảng dậy lên những tràng vỗ tay rào rào của
người nghe!
Đang đến độ hấp
dẫn nhất thì radio kêu rẹt rẹt rồi mất sóng. Hai má con tiếc chưng hửng! Tuy
vậy má vẫn cười nói với Cẩm Hồng:
- Đó con nghe chưa! Ổng nói hay lắm mà!
Không hiểu sao, câu chuyện đứt quảng trên đài phát
thanh hôm ấy cứ ám ảnh Cẩm Hồng mãi, theo suốt Cẩm Hồng suốt 37 năm qua.
Mãi cách đây gần 5 năm, khi Cẩm Hồng tập tễnh sử dụng
máy vi tính mới biết được người đàn ông nói chuyện “ có duyên” trên Đài phát
thanh hôm đó là Giáo sư Nhạc sỹ Trần Văn Khê một người rất nổi tiếng hiện đang
ở Pháp.
Tận thâm tâm
Cẩm Hồng luôn cám ơn buổi nghe đài vô tình ấy đã gieo vào tâm hồn Cẩm Hồng một
ấn tượng ngọt ngào về dân ca và nhạc cổ truyền. Từ đó Cẩm Hồng cứ mang một điều
ước tưởng như viễn vông: “ Làm sao trong đời được một lần gặp mặt người nói về
văn hoá truyền thống dân tộc như có ma lực ấy!”
Đầu xuân Quý Tỵ,
cũng tình cờ vào một trang mạng, Cẩm
Hồng biết thông tin Bác Trần Văn Khê đã về định cư tại thành phố Hồ Chí Minh, nhà
Bác ở đường Huỳnh Đình Hai. Cẩm Hồng liền xin địa chỉ nhà bác ở Báo Tuổi Trẻ
rồi ngày 20/2/2013, cọc cạch đạp xe từ Quận 11 đến trước nhà của Bác. Cốt đến
chỉ để xin bác nhận cho lời cám ơn trễ tới hơn ba chục năm của hai má con thôi.
Không gặp
được bác vì bác rất bận nhưng khi trở về nhà, vô
Facebook của Bác, Cẩm Hồng
đánh bạo nhắn tin xin gặp bác, tin nhắn có đoạn cuối:
“Dù biết Bác
bận trăm công ngàn chuyện nhưng con vẫn cứ trông ngày nào đó sẽ có tin: “Cháu
Hồng ơi ! Bác sẽ cho con vài
phút…” Con kính chúc Bác sức khỏe, chúc mọi người mạnh giỏi. Chào thân ái !
Con
tên là Nguyễn Thị Cẩm Hồng.
Cẩm Hồng để lại email, số điện thoại trên Facebook của
bác và chờ đợi, hy vọng…
…13 giờ 11 phút Ngày Chủ nhật
24/2/2013:
Chuông điện thoại nhà Cẩm Hồng đổ. Đầu dây gọi có
tiếng phụ nữ:
- Có phải cô Cẩm Hồng đó không ạ? Em là Thanh Thúy phụ trách trang mạng nhà Gíao
sư Trần Văn Khê, đã nhận được email của chị xin được gặp Gíao sư, em sẽ chuyển,
nếu Thầy đồng ý, em sẽ thông báo cho chị qua email.
Thú
thiệt là từ khi gửi email đi, Cẩm Hồng không bao giờ nghĩ sẽ có hồi âm. Mà cũng
đúng thôi, Cẩm Hồng chỉ là một người rất bình thường, đâu có lý do gì để một
Người rất nổi tiếng như Bác ấy quan tâm.
23 giờ đêm, Cẩm Hồng như có linh
tính, dậy mở Yahoo, đèn báo có tới 4 thư mới và điều không ngờ đã xảy đến: Có
một email của Bác Trần Văn
Khê. Những dòng tin ngắn ngủi nhưng
mang đến cho Cẩm Hồng một niềm vui vô bờ bến:
Cháu Hồng mến.
Bác có đọc thư của cháu viết, rất chân tình. Sáng thứ
Ba cháu có thể đến nhà Bác lúc 8 giờ30. Bác bận lắm, nhưng có thể gặp Bác trong
nửa giờ. Chúc cháu mạnh khỏe. Bác TVK’’.
*
Sáng thứ ba 26/2/2013, theo lời hẹn cho phép của Giáo sư, hai mẹ con Cẩm Hồng
tìm đến nhà Giáo sư - Nhạc sỹ Trần Văn Khê.
Hai mẹ con hồi hộp khi được anh Bình (bảo vệ) dẫn vào phòng khách nhà Giáo sư,
lúc ấy là 8 giờ 25 phút. Cửa sau bật mở: Anh Bình và một phụ nữ đang đẩy
chiếc xe lăn. Giáo sư ngồi trên xe, môi có sẵn nụ cười. Cẩm Hồng thấy Giáo sư
thật gần gũi, dễ mến không như những gì đã tưởng tượng khi chưa được gặp Giáo
sư. Thật tự nhiên, Cẩm Hồng chạy vội đến khoanh tay:
-
Dạ! con chào Bác
!
Con gái đi cùng chào Giáo sư theo mẹ. Giáo sư cất
giọng trầm ấm, ân cần hỏi:
- Con tên Cẩm Hồng, phải không ? Con ngồi đi!
Giáo
sư quay sang phía con gái Cẩm Hồng:
-
Ngồi đi cháu!
Hai mẹ con Cẩm Hồng líu ríu nghe lời Bác, hình như lúc
này tâm trạng của Cẩm Hồng bị ‘‘đơ’’rồi , cứ toe miệng cười !
Câu chuyện với Giáo sư xoay quanh chi tiết trong một
chương trình phát thanh dân ca và nhạc cổ truyền của Đài tiếng nói Việt Nam cách
đây 35 năm mà Cẩm Hồng đã kể. Giáo sư
vui vẻ nhắc lại:
- Hồi đó, chương trình Dân ca và nhạc
cổ truyền của Đài tiếng nói Việt Nam phát chủ đề về Hát Phường vải. “Hát phường vải”, hay “Ví phường vải” là một làn điệu dân ca,
thể loại đối đáp giao duyên của vùng Nghệ An, Hà Tĩnh.
Giáo sư nói thêm:
- Khi tham
gia hát phường vải, ngoài ý nghĩa hát đối đáp giao duyên phải thể hiện sự cần
mẫn, trí tuệ, khoe sắc, đua tài của trai gái. Các giai điệu ứng đối, sáng tác,
thường có các ông đồ đi cùng hỗ trợ. Đây là
một môn nghệ thuật, một món ăn tinh thần độc đáo của người dân xứ Nghệ…
Giáo sư giải
thích:
Ngày xưa ở vùng thôn quê xứ Nghệ, một vùng rất nổi
tiếng về nghề trồng dâu nuôi tằm dệt vải ven sông Lam, có một hình thức sinh hoạt
văn nghệ dân gian đó là Hát phường vải. “ Hát phường vải” được tổ chức tự nhiên
khi các cô gái đang quay xa, xe tơ dệt lụa trong nhà thì bên ngoài các chàng
trai đến hỏi xin hát đối đáp, giao duyên.
Thường thì các
cô ra một câu hát ví để các chàng đối lại, nếu đối được thì các cô mời vào uống
trà. Trong nhà, các cô thường mời trước một ông đồ nho đến làm quân sư,
ông đồ soạn ra các câu hát đố cho các cô hát.
Tương truyền có một lần tại một đám hát phường vải ở Nam
Đàn- Nghệ An, một ông đồ gà cho các cô đưa ra câu hát đố:
“ Sách rằng Nghiêu hữu cửu nam
Đan Chu là một còn tám chàng tên chi ?”
Tạm dịch:
Vua Nghiêu có chín con trai
Đan Chu là một, tám
người tên chi?
Đây là một câu đố khó, vì sử sách cổ chỉ đề cập đến
chi tiết Vua Ngiêu không nhường ngôi cho con trai là Đan Chu
mà nhường ngôi cho vua Thuấn một người ngoại tộc đức độ. Sử sách cũng chỉ nói
khi nhường ngôi cho vua Thuấn, Vua Ngiêu sai cả 9 người con sang hầu hạ vua
Thuấn để học phép chăn dân trị đời mà không nêu tên tám người con Vua Ngiêu tên
gì.
Trên thực tế, bên nam không thể trả lời được câu hát
đố và coi như thua, phải xấu hổ mà ra về. Tuy nhiên, đúng lúc đó, bên nam có
một người bước ra cất tiếng hát đáp trả:
“ Các cô là
phận nữ nhi,
Một Đan Chu đã đủ hỏi
làm chi tám chàng?”
Nghe xong câu hát, các cô phục tài nhanh trí chuyển
tình thế từ bại thành thắng của bên nam, liền mời các anh vào uống trà và hát hò ứng đối đến khuya.
Chàng thanh niên nhanh trí đó chính là Phan Bội Châu.
Sau này là một danh sĩ và là nhà cách mạng nổi tiếng của Việt Nam đầu thế kỷ XX.
Giải thích xong, Giáo sư cười sảng khoái. Thấy
Giáo sư gần gũi, lúc ấy Cẩm Hồng mới lấy hết can đảm thưa:
- Bác ơi ! Câu hát ví “ Một Đan Chu
đã đủ…” trong chương trình dân ca mà bác dẫn chuyện năm ấy nó cứ theo con suốt.
Con cám ơn Bác, bỡi sau này con lấy chồng và cũng có lúc tim con nó xao
xao nhưng chợt nhớ đến lời thẩm bình của bác cho nên con cứ … “một Đan Chu là đủ” thôi Bác ạ.
Nói xong Cẩm Hồng cứ lo mình đã lỡ lời. Nhưng Giáo sư
vui vẻ cất giọng trầm ấm:
- Bác cám ơn con mới phải, vì lúc ấy con chỉ là một
thiếu nữ còn trẻ mà nghe bác, một người xa lạ, sống ở nơi xa xứ nói như thế mà
nhớ và sống theo, cũng mấy chục năm rồi phải không con ? Bác mừng vui vì bác
nói có người nghe theo …”
Vui chuyện, Bác kể hiện nay Bác được Nhà nước ưu ái
lắm nên Bác cố hết sức truyền lại những gì Bác biết được của mấy chục năm qua
vào cái thư viện mà Bác đã mang từ nước ngoài về.
Hai mẹ con cứ ngẩn người ra nghe Bác
nói, Bác hỏi thăm chuyện tuổi tác, chồng con, công việc… Khi con gái Cẩm Hồng
nói là đang đi làm gia sư tiếng Anh, Bác Khê khen: giỏi! Bác hỏi thăm má Cẩm
Hồng và tính ra Bác lớn hơn Má chín tuổi.
Đến
thăm bác, Cẩm Hồng mang theo hai thứ để làm quà tặng bác: một cái khăn len
choàng cổ, tự tay Cẩm Hồng móc và chiếc huy hiệu Thanh niên xung phong.
Khi Cẩm Hồng tặng bác huy hiệu Thanh niên xung phong, Bác nói đùa:
- Bác đâu có là Thanh niên xung phong?
Cẩm Hồng cười:
- Bác là Thanh niên xung phong danh dự của con!
Nghe Cẩm Hồng trả lời, Bác cười rất to!
Cẩm Hồng có mang theo quyển Nhật ký liền xin bác ghi
vào đó cho vài dòng làm lưu niệm. Bác tươi cười cầm bút viết:
“Cẩm Hồng thương mến, hôm nay gặp con sau
khi hơn 37 năm trước con đã nghe Bác nói chuyện về hát ví Phường Vải trên đài
phát thanh, con rất vui khi gặp lại người diễn giả khi xưa bằng xương bằng
thịt. Và sau câu chuyện con tặng Bác Huy Hiệu Thanh Niên Xung Phong.
Bác cám ơn và
chúc con sức khỏe dồi dào thân tâm an lạc,
vạn sự như ý.
Bác Trần Văn
Khê” .
Sắp
đến giờ phải chia tay bác, thật bất ngờ, Bác nói:
- Lại đây bác hun hai mẹ con nào!
Cẩm Hồng mừng
quýnh, bác lần lượt hôn hai mẹ con. Cẩm Hồng chợt nhớ đến má, liền thưa với
bác:
- Bác ơi ! hun thêm con một cái nữa để con đem về cho
Má con nha!
Bác cười:
- Ý trời trời !
Hai mẹ con cười sung sướng ngất ngây.
Trước lúc tiễn hai mẹ con Cẩm Hồng ra về, bác Khê còn
mừng tuổi cho hai mẹ con mỗi người một bao lì xì đỏ chói!
Khi anh bảo vệ đẩy xe lăn đưa các vào nhà sau, tự
nhiên Cẩm Hồng có cảm giác nhẹ nhàng lâng lâng trong người.
Về tới nhà,
Cẩm Hồng điện ngay cho má, rồi mới dám khoe tùm lum cho mấy người thân. Ai cũng
mừng cho em được lộc mới đầu năm gặp người nổi tiếng.
Cẩm Hồng không thể ngờ Giáo sư - Nhạc sỹ Trần Văn Khê, thành viên của Viện Khoa học Pháp, Viện sĩ thông tấn
Viện Hàn lâm châu Âu về Khoa học, Văn chương và Nghệ thuật, Thành viên của hàng
chục Hội nghiên cứu âm nhạc quốc tế danh tiếng hàng đầu thế giới khác; là Chủ
tịch Hội đồng Khoa học của Viện quốc tế nghiên cứu âm nhạc bằng phương pháp đối
chiếu của Đức; Nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống làm vẻ
vang nước Việt trên toàn cầu lại là người bình dân đến thế. Ông đồng ý tiếp Cẩm
Hồng, một công dân bình thường, một cựu thanh niên xung phong đã từng yêu mến
ông từ hơn 35 năm trước.
Nguyễn Thị Cẩm Hồng
Cựu Thanh
niên Xung phong Thành phố Hồ Chí Minh
Số nhà: 136/24/4 Lê thi Bạch
Cát
Phường 11 – Quận 11- Thành
phố Hồ Chí Minh
Anh Bình đang ghi vào Sổ Nhật Ký Thanh Niên Xung Phong - quyển 5- của mình
Thêm chú thích |
Thật tuyệt vời bạn ạ! GS TVK là một người mình cũng rất yêu quý! Con gái mình cũng đã có dịp được làm việc với bác ấy trong chương trình giao lưu ca nhạc
Trả lờiXóa"Ngày trở về"...Cháu cùng rất tự hào được gặp bác ấy!
Cám ơn anh ghé nhà ! Vậy là hai cô cháu em may mắn quá anh nhỉ?
Trả lờiXóa